این احتمال بسیار زیاد میباشد که در قبل تر از این نام تاج محل را شنیده باشید، چراکه آثار فرهنگی و هنری زیادی درباره آن ساخته شده است. تاج محل از جاذبه‌های گردشگری در سطح جهانی است و سالانه جمعیت بسیاری زیادی از مسافران با تورهای گردشگری به بازدید از آن میپردازند. این را به یاد داریم که همین چند سال گذشته در یک برنامه زنده تلویزیونی یکی از سخنگویان میراث فرهنگی هندوستان در گفتگویی اعلام کرد که مهمترین دلیل که باعث میشود هتل‌های آگرا (آگره) در خیلی از زمان‌ها پر باشد و گردشگران در آن حضور داشته باشند، وجود تاج محل در آن نزدیکی میباشد؛ کاری به این موضوع نداریم که صحبت‌های این شخص اغراق آمیز بود و یا چیز دیگری، اما به این مهم واقفیم که تاج محل یک سازه مشهور در سطح جهان میباشد و در بین عجائب هفتگانه دنیا هم جای دارد. مورد دیگری که ثابت میکند این بنا از گذشته تا کنون دارای اهمیت فراوانی از همه جهات بوده است، این میباشد که تاج محل در فاصله ۲۰۰ کیلومتری جنوب شهر دهلی نو که پایتخت هندوستان میباشد قرار دارد. در ادامه این میخواهیم کمی به آن چه که باعث شد تاج محل به وجود بیاید بپردازیم.
شاه جهان یکی از قدرتمندترین پادشاهان گورکانی و پنجمین پادشاه از این سلسله بوده است. وی دارای یک همسر ایرانی تبار با نام ارجمند بانو بیگم بوده است که او را ممتاز محل صدا میزدند. ممتاز محل دومین همسر این پادشاه بوده است و او را به شدت دوست میداشته است به طوری که برخی از شعرای آن دوران، اشعار بسیار زیادی را درباره عشق این دو نفر سراییده بودند. در سال ۱۶۳۱ میلادی زمانی که شاه جهان تصمیم گرفت برای یک جنگ بزرگ راهی سفری طولانی شود، از آن جایی که طاقت دوری از ارجمند بانو را نداشت تصمیم گرفت وی را نیز همراه خود ببرد. ارجمند بانو در آن زمان ماه‌های آخر بارداری را تجربه میکرد و حال مساعدی نداشت و در نهایت در طول این سفر از دنیا رفت. در کل این زوج چیزی در حدود ۱۸ سال با یکدیگر زندگی کردند که ثمره آن به دنیا آمدن ۱۷ فرزند توسط ارجمند بانو بود که البته از این تعداد تنها ۷ نفر از آن‌ها به سن بزرگی راه یافتند. به صورت خلاصه باید بگوییم، شاه جهان که از مسئله مرگ همسرش به شدت افسرده بود تصمیم گرفت که با گردآوری بهترین معماران و هنرمندان زمان خود به ساخت این بنا بپردازد و آن را به نام او کند تا یادش را زنده نگاه دارد. البته در بسیاری از کتب تاریخی این آمده است که ارجمند بانو در زمان مرگ خود به جهان شاه این وصیت را میکند که بعد از وفات او دیگر ازدواج نکند و یک بنا هم به یاد او بسازد که جهان شاه هم هر دوی این وصایا را به جای آورد و بعد از ارجمند بانو دیگر ازدواج نکرد و این بنا یعنی تاج محل را هم استوار ساخت. ارجمند بانو در زمانی که تنها ۳۸ سال داشت از دنیا رفت. ما از شرح و جزئیات این مطلب خیلی سریع عبور کردیم، حال آن که جهان شاه بعد از فوت ارجمند بانو که عزیزترین شخص زندگی‌اش بوده است تا یک سال خرقه و پوشش شاهانه را از تن کند و عبای سفید بر تن کرد و در این زمان از فرط افسردگی قادر به اداره امور نبود و کنج عزلت گزیده بود و به همین منظور اداره امور را به دست یکی از دخترانش واگذار کرد. اما بعد از گذشت یک سال دوباره خلعت شاهی پوشید و امور را به دست گرفت و توانست که اقتدار گذشته را بازیابد. سال‌ها گذشت و در نهایت بین جهان شاه و پسرش یک جنگ تمام عیار بر سر قدرت صورت گرفت که به موجب آن توسط پسرش کشته شد اما در نهایت با کمال احترام او را در تاج محل و در کنار ارجمند بانو دفن کردند.
اگر بحث تاریخی و قابل توجهی که در رابطه با تاج محل وجود دارد را کنار بگذاریم، احتمالا مورد بعدی که در حد زیادی جلب توجه میکند معماری داخلی و خارجی و طراحی باغ آن میباشد. شاه جهان مشخصا تدبیر بالایی داشته است چراکه جایگاهی که برای احداث بنای این عمارت یا آرامگاه برگزید دقیقا در کنار رود یمونا میباشد که از پرآب‌ترین رودهای هندوستان به حساب میاید. تصور کنید که یک تخته مرمرین بسیار بزرگ با ابعاد ۱۰۰*۱۰۰ وجود دارد و بر روی آن یک سازه آرامگاه به چشم میخورد که از ۵۸ متر ارتفاع و پهنای ۵۶ متری برخوردار است. اما مگر میشود که این را تصور کنیم که همچین موردی در یک صحرای لم یزرع موجودیت داشته باشد! البته که نه و دور تا دور این عمارت را باغی بزرگ احاطه کرده است که دارای فضای سبزی خارق‌العاده و چند نهر میباشد و به احترام ارجمند بانو معماری این باغ ایرانی میباشد. متاسفانه یونسکو تا حدی دیر وارد عمل شد و در حدود سال ۱۹۸۷ میلادی بود که تصمیم گرفت این سازه را به ثبت برساند. بعد از آن در سال ۲۰۰۷ بعد از چند رای گیری و نشست تصمیم گرفته شد که تاج محل به عنوان یکی از عجائب هفتگانه دنیا به رسمیت شناخته شود. افرادی که به این محل رفته‌اند و در آن گردشگری کرده‌اند این را میدانند و میتوانند برایتان تعریف کنند که دو بنا به صورت قرینه در دو طرف بنای آرامگاه قرار گرفته‌اند که یکی از این بناها یک مسجد که مایل به رنگ قرمز است و دارای سه گنبد است میباشد و هنوز هم مورد استفاده دارد و آن بنای دیگر هم که در آن سو قرار دارد چیزی نیست به جز بنای یک میهمانسرا. اما در بالاتر از این اشاره کردیم که این بنا در نزد جهان شاه حائز اهمیت بوده است و همینطور به این هم اشاره کردیم که ارجمند بانو ایرانی تبار بوده است و برای نیل به همین دو منظور، جهان شاه تصمیم گرفت که از معماران و هنرمندان که در زمینه‌های مختلف زبردست بوده‌اند دعوت به همکاری برای ساخت این بنا بکند و این کار را کرد و خیل عظیمی از این افراد که در حرفه خود یگانه بودند راهی آگرا شدند و در نهایت با تلاش ۲۰ هزار نفر و در طی ۱۵ سال این مجموعه کامل شد. جالب است بدانید که بسیاری از این افراد یعنی هنرمندان و معمارانی که برای ساخت این بنا آمدن ایرانی بودند و در جای جای این مجموعه طراحی و معماری ایرانی دیده میشود.
خطاطی‌ها و طراحی‌های زیادی در جای جای این آرامگاه وجود دارد که به آن جلوه خاصی بخشیده است. برای مثال یک خطاطی بزرگ بر روی قبر ارجمند بانو وجود دارد که نشان از شجره این بانو دارد. البته به خط فارسی صفوی هم بر روی قبر ایشان این عبارت نقش بسته است:(مرقد منور ارجمند بانو بیگم مخاطب بممتاز محل متوفی سنه)، و بر روی قبر جهان شاه هم عبارت:(مرقد مطهر اعلی حضرت فردوس آشیانی صاحبقران ثانی شاه جهان طاب ثراه سنه ۱۰۷۶ ق) نقش بسته است.
در باور بسیاری از مردم جهان دهلی نو، معبد عشق به حساب میاید زیرا به غیر از عشق بین جهان شاه و ارجمند بانوف روایت عشق‌های دیگری هم در آن نقل میشود و نگاره‌هایی از آن‌ها به جا مانده است مانند روایت مادر ارجمند بانو که یک فرزند یک تبعیدی بوده است و در طی یک اتفاق عجیب ملکه ایران زمین میشود و از او شاهزادگانی چند به وجود میایند.
دیدگاهتان را بنویسید