از قدیم الایام تا کنون شهر تربت جام یکی از مناطق پر فراز و نشیب منطقه خراسان بوده است، هر چند که نام‌های گوناگونی را دریافت کرده است. شهر تربت جام یکی از شهرهای بزرگ خراسان مرکزی و مرکز شهرستان تربت جام است. درباره ریشه نام این شهر اختلاف نظرهایی وجود دارد که عمده‌ی آن‌ها به دو دسته تقسیم میشوند، یکی این که میگویند در گذشته اگر از ارتفاعات اطراف به این منطقه نگریسته میشد، به شکل یک جام دیده میشد و از همین رو نام آن را تربت جام یعنی سرزمین جام نهادند، برخی هم بر این باورند که این نام این شهر از نام احمد جامی و به احترام او نهاده شده است. در طول تاریخ از این شهر با نام‌های مختلفی یاد شده است مثلا پوزگان، سام، شیخ جام، قهستان و… البته گفته شده است که در گذشته شهری به نام پوژگان در کنار تربت جام کنونی وجود داشته است که بر اثر زلزله از بین رفته است. در کل تربت جام کنونی از قرن سوم سال هجری قمری پایه گذاری شده است.

شهر تربت جام از همان ابتدای پایه‌گذاری یعنی سده سوم هجری قمری در معرض توجه‌ قرار گرفت چراکه از لحاظ اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، علمی و نظامی در مدت زمان اندکی پیشرفت بسیار داشت و دوران اوج شکوفایی آن هم در زمان حیات احمد جامی بوده است. در قرن ۸ به علت حمله وحشیانه مغول‌ها به ایران و مخصوصا منطقه خراسان، این شهر آسیب بسیار دید اما در زمان‌های بعد و به خصوص در زمان شاه عباس صفوی عمران و آبادانی در آن با جدیت پیگیری شد و از نظر نظامی هم دارای اهمیت استراتژیک فراوانی شد به طوری که تلاش‌های بسیاری در جهت حفظ امنیت آن شد. سپس دستیازی مهاجمان ازبک و ترکمان به تربت‌جام آغاز شد و باز هم وضعیت این شهر بحرانی شد اما با دلیری‌های نادرشاه افشار مجددا امنیت به این شهر بازگشت و نه تنها این‌که به حکومت یکپارچه ایران بازگشت، بلکه از جانب مشرق مقداری از سرزمین‌های ترکان و ازبکان هم به اشغال ایران درآمد. بعد از مرگ نادر، کریم خان زند که در فارس به حکومت رسیده بود به خاطر احترام زیادی که برای نادرشاه قائل بود، تصمیم گرفت اجازه دهد که بازماندگان نادر بر خراسان حکومت کنند اما با به قدرت رسیدن آقا محمد خان قاجار، خراسان هم تحت حکومت قاجار درآمد و در زمان فتحعلی شاه قاجار، به موجب به رسمیت نشناختن امتیازات ترکمن‌ها که برای به حکومت رسیدن قاجارها تلاش زیادی کرده بودند، یورش‌های تلافی جویانه ترکمن‌ها به خراسان آغاز شد و چون سران بی کفایت قاجار بعد از آقا محمد خان هیچوقت در صدد ایجاد یک ارتش قدرتمند نبودند، پس کشور توان دفاع از مرزها را نداشت و در زمان ناصرالدین شاه این منطقه به جهنم مبدل شده بود و هیچ امنیتی نداشت اما در اعصار بعد، مجددا آبادانی، امنیت و آرامش به این منطقه هم بازگشت.

همچنین تربت جام دارای مشاهیر زیادی است. این شهر سرآمد عرفان و تصوف در منطقه خراسان نیز میباشد. اما هستند کسانی که آن را در کنار شهر نیشابور، پرچم‌دار علوم ریاضی، هندسه و نجوم خراسان میدانند. در کل  این شهر زادگاه تعداد زیادی از افراد مشهور در زمینه‌های مختلف مانند علوم انسانی، علوم اجتماعی، هنر، موسیقی، ادبیات و شعر و … میباشد.

موسیقی تربت جام از غنی‌ترین موسیقی‌های کشورمان است، بعضی عقیده دارند که قلب تپنده موسیقی خراسانی تربت جام است. دوتار اصلی‌ترین ساز در موسیقی تربت جام است و نوازنده‌های نامداری از این منطقه سر برآوردند.

در هر صورت توصیه میشود در حین استفاده از هر نوع تور مشهد  که خریداری کرده‌اید سر زدن به این شهر را از قلم نیندازید. اگر که نوع تورتان مثلا تور ارزان مشهد ۴ شب و ۵ روز باشد که فبها.

امیدواریم در آینده بیشتر بتوانیم در مورد این شهر بنویسیم.