یکی از شهرستان‌های استان خراسان رضوی چناران است که یکی از توابع آن بخش گلبهار است که دارای روستای بسیار زیبایی به نام چشمه گیلاس (گلسب) معروف است که از جاذبه های شهر مشهد به حساب می آید و در آخرین سرشماری در سال ۹۵ دارای ۱۳۶ نفر جمعیت است .این چشمه که از چشمه‌های معروف ایران محسوب می شود در اطراف خود حوضچه و دریاچه های کوچک ایجاد کرده است و دارای ۴ الی ۵ متر عمق می باشد و ارتفاعی بالغ بر ۱۰۱۰ متر از سطح دریا می باشد و این چشمه دارای قدمتی کهن است و به دلیل موقعیت جغرافیایی منحصر به فردی که دارد و آن هم قرار گرفتن در محل اختلاف سطح در جلگه توس و مشهد و نیز موقعیت خاص ارتفاعات نزدیک به آن ، همیشه مملو از آب بوده و هرگز خشک یا بدون آب نمی شود میزان آبدهی آن در حدود ۲۳۰ لیتر بر ثانیه تخمین زده شده است و آن را در گروه چشمه های کارستی (آهکی ) طبقه بندی می کنند ، به همین جهت آب آن دارای درجه سختی بیشتری به نسبت دیگر چشمه‌های موجود در حاشیه شهر مشهد می باشد.
این روستا به دلیل وجود دریاچه‌های کوچک و حوضچه های روان و خنکا و تمیزی بی نظیر هوا در فصل تابستان گردشگران و توریست‌های بسیاری را به خود جذب می کند ، این روستا جزء دهستان بیزکی است که بر اساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵ جمعیت آن حدود ۵۱ خانوار ( ۱۸۸ نفر ) اعلام شده است .روستای بسیار زیبای گیلاس در فاصله تقریبی ۲۵ کیلومتری چناران و همچنین ۴۸ کیلومتری شمال غرب مشهد و ۲۱ کیلومتری غرب آرامگاه فردوسی قرارگرفته است . که امروزه به عنوان یکی از نواحی تماشایی و با صفا در ( جلگه توس ) به شمار می رود .
آنچه در تواریخ آمده است بیانگر آن است که نام چشمه گیلاس تحت عنوان گلسب یادآور مرگ یزدگرد بوده است به گونه ای که یزد گرد ملقب به بزه کار ، پدر بهرام گور در کنار همین چشمه از اسبی لگد خورده و می میرد و انتخاب این کلمه را مرتبط با همین موضوع می دانند. آب چشمه گیلاس همان آبی است که از میانه شهر مشهد گذر کرده و اولین بار توسط امیر علیشیر نوائی در زمان تیموریان برای گذراندن آن از مشهد اقدام شده است و طرح نیمه تمام او بین سال های ۱۰۱۶ تا ۱۰۲۳ هجری قمری به وسیله شاه عباس صفوی تکمیل گردید به گونه ای که این آب ، از میان خیابان های شهر جاری و از میان صحن عتیق ( ثامن الحجج ) حرم مطهر امام رضا(ع) نیز عبور می کرد .
اشاره به این موضوع جالب است که در نزدیکی چشمه گیلاس، چمن زیبایی موجود است که چشم هر بیننده ای را به خود خیره می کند . این چمن زیبا و چشم نواز در نزدیکی شهر توس در سبزه زار دلنشین و گسترده‌ای واقع شده است که در آن روستایی به نام قهقهه وجود دارد و دارای قلعه ای مستحکم است. این قلعه از چهار دروازه تشکیل شده است. خشت‌هایی که در ساختمان قلعه به کار رفته نشان می دهد که این ناحیه، شهر یا لشکرگاهی بزرگ بوده است و طبق تحقیقات باستان‌شناسی به عمل آمده استقرار در این قلعه به دوران قبل از اسلام می‌رسد. در زمان بابک و صفویه از اهمیت بسزایی برخوردار بوده است، و علاقه‌مندان علاوه بر دیدن چشمه گیلاس و استراحت بر روی چمن قهقهه، می‌توانند از این قلعه بزرگ نیز دیدن کنند .
در حال حاضر آب چشمه گیلاس در مشهد جریان ندارد اما شهرت قدیمی آن هنوز بیانگر سابقه ای تاریخی در خاطرات مردم توس و مشهد است . بهره برداری بیش از حد از منابع زیر زمینی، انتقال آب های دشت چناران برای مصارف مردم مشهد و جایگزین نشدن آب های زیر زمینی، کاهش میزان بارندگی سالانه شهرستان و عوامل دیگر ، روز به روز اوضاع این منبع ارزشمند را در خطر بیشتری قرار داده و بایستی تا زمانی که این چشمه در مسیر نابودی قرار نگرفته تدبیری پیرامون این معضل بیاندیشند.
دیدگاهتان را بنویسید