تربت حیدریه یکی از شهرهای استان خراسان رضوی میباشد که از وسعت به نسبت زیادی برخوردار است (۲۴۰۰۰ متر مربع) و همینطور از این شهر به عنوان مرکز شهرستان تربت حیدریه خطه خراسان یاد میشود. اگر ۱۴۵ کیلومتر به جهت جنوب مشهد حرکت کنید به این شهر میرسید. شهر مذکور از تهران ۱۰۰۵ کیلومتر فاصله دارد. ارتفاع تربت از سطح دریا ۱۳۳۳ متر است.
شهر تربت حیدریه از جانب مشرق با شهرستان‌های زاوه و تربت جام و رشتخوار، از سمت غرب خود به شهر کاشمر و از سوی شمال به شهر مشهد و فریمان و نیشابور میرسد، تربت از جنوب با شهرستان مه‌ولات همسایه است. بنا بر اسناد تاریخی نام شهر که تربت حیدریه میباشد، از نام شخصی به نام قطب‌الدین حیدر تونی که از عارفان شیعه قرن ۶ و ۷ هجری بوده است و با عطار نیشابوری هم حشر و نشر داشته است برگرفته شده است و برای احترام به وی این عمل صورت گرفته.
تقسیمات درونی این شهرستان هم گستردگی جالبی دارد به طوری که به چهار بخش اصلی کدکن، بایگ، جلگه‌رخ و قسمت مرکزی تقسیم میشود. طبق اسناد رسمی منتشر شده، تربت دارای ۸ دهستان و ۱۵۰ روستا است که در همه‌ی آن‌ها زندگی نوع بشر جریان دارد. تربت حیدریه دو شهرک صنعتی هم دارد که با در بر داشتن واحدهای صنعتی به فعالیت مشغولند. قندسازی، طلا، کاشی، آرد، پنبه و… همگی از صنایع تربت به حساب میایند. وجود منابع طبیعی و معادن ارزشمندی مانند سیلیت، باریس، منزنیت، آگات، طلا، فیروزه و… این شهر را به یکی از غنی‌ترین شهرهای خراسان و ایران مبدل ساخته.
در منطقه بایگ تربت حیدریه، بیش از ۸۰ درصد ابریشم سالانه کشور تامین میشود.
خشکبار این شهر مانند پسته و بادام نیز صاحب شهرت هستند. روستای زرمهر تربت حیدریه که دارای منابع طلا نیز میباشد، تولید کننده اولین شمش‌های طلا در کشورمان میباشد و از نظر وجود منابع طلا نیز این منطقه به شدت غنی است.
نام اصلی تربت حیدریه، زاوه میباشد که البته از نام‌های اصیل ایران است و در زمان اشکانیان مرسوم بوده. تربت حیدریه در طول تاریخ درگیری‌ها و جنگ‌های بسیاری را به خود دیده است و به خاطر موقعیت جغرافیایی استراتژیکش در جنگ‌های مختلف مانند حمله مغولان به ایران و یا حمله اعراب به ایران و در مسیر فتح نیشابور دچار جنگ‌های متعدد شده ولی همواره در طول تاریخ مردم آن دلیری و شجاعت خود را بروز دادند. در دوره حکومت سلسله صفوی بر ایران زمین، کم کم این منطقه به صورت شهر درآمد. زمانی که یکی از حاکمان قجر برای حکومت این شهر گمارده شد، رفته رفته شهر به سوی رونق رفت. نام آن حاکم اسحاق خان بود و طوری کمر به آبادانی شهر بست که مردم شهر تا مدت‌ها این شهر را تربت اسحاق خان مینامیدند. تا قبل از جنگ بین‌الملل دوم، امپراطوری بریتانیا و روسیه تزاری هر دو در این شهر کنسولگری فعال داشتند. بنا بر آخرین سرشماری در سال ۱۳۹۵ خورشیدی، تربت حیدریه حدود ۲۲۵.۰۰۰ نفر جمعیت دارد و در استان خراسان رضوی رتبه چهارم را از لحاظ جمعیت به خود اختصاص داده است. در سال ۱۳۶۴ بخشی از قسمت کدکن تربت حیدریه به نیشابور واگذار شد. باغات شمال تربت حیدریه و رودخانه‌های صنوبر و حصار، آبشار زیبای رودمعجن و منطقه شکارگاه را میتوان از جاذبه‌های طبیعی بکر خواند. گفتنی است که رودخانه حصار رودخانه پرآب است که وجود آن و جاری شدنش در سراسر منطقه موجب سرسبزی آن شده است، این رود در سر راه خود در چندین جا میریزد.
منطقه شکار ممنوع تربت حیدریه
مناطق برنای و ژرف که در ارتفاعات شهرستان زاوه قرار دارند و دارای ارتفاعات سنگی زیبایی هم هستند، زیستگاه بسیاری از گونه‌های جانوری وحشی مانند عقاب و گرگ هستند و شکار در این مناطق به کلی ممنوع شده است.
بسیاری از افرادی که با استفاده از یکی از انواع تور مشهد مانند تور ارزان مشهد سفر میکنند، از تربت هم بازدید میکنند.
امیدواریم در آینده باز هم در مورد این شهرستان دست به قلم شویم، چرا که مطالبی که در مورد آن وجود دارد بیش از این حرف‌هاست.
دیدگاهتان را بنویسید